Mustafa Sami Kuzucuoğlu
Fareler ve İnsanlar, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi John Steinbeck’in klasikleşmiş romanlarından biridir. 1937 yılında yayımlanmıştır. John Steinbeck, ırgat bir ailenin çocuğudur. Eserlerinin çoğunda kullandığı mekân, kendisinin çocukluk yıllarında çalıştığı çiftliktir. Steinbeck okurken bir yandan da ırgatlık, boyacılık, kapıcılık gibi çeşitli işlerde çalıştı. İşte tam da bu sebeple romanlarında işçilerin, emekçilerin yaşam koşullarını ve ilişkilerini başarıyla yansıttı.
Roman az sayfalı oluşu itibariyle bir oturuşta bitirmek için çok uygundur. Dili hafif ve üslubu yalındır. Fareler ve İnsanlar, zeki George Milton ve yoldaşı saf Lennie Small’un hikâyesini anlatır bizlere. Lennie Small karakteri soyadının aksine iri ve kuvvetli bir adamdır. Fazla kuvvetli oluşu onun başını sık sık belaya sokmaktadır. Sahip olduğu zekâ geriliği neticesinde mantıklı hareket edememekte çok saf ve iyi niyetli olmasına rağmen tıpkı bir çocuk gibi etrafına zarar verebilmektedir. Normal bir zekâya sahip olan George ise Lennie’ye sahip çıkmakta ve onu koruyup kollamaktadır. George Milton karakterinin soyadı ise yazarın en sevdiği şair John Milton’un soyadıyla aynıdır. Bu ikili arasında dostluk ve dayanışma vardır.
Yalnızlık temasının işlendiği romanın geçtiği çiftlikte herkes çok yalnız ve dışlanmıştır. Oysaki tek bir kişi olsa bile yeterlidir onları yalnızlıktan korumak için. Bu iki can yoldaşı ise birbirine sahiptir. Bu dostluk onların bu hayatta sahip oldukları belki de tek şanslarıdır. Kurdukları hayal bile bu dostluk sayesindedir. Bu ikili kendi çiftliklerini kurmak istemektedirler. Ancak sadece hayal kurmak o hayali gerçekleştirmek için yeterli midir? Gerçekleşmeyecek dahi olsa insan hayal kurmadan yaşayabilir mi?
Bu romanın bir diğer teması, hayal kurmaktır. Eser, bu tema üzerine birçok soru sordurmayı başarır. Aslında bu ikilinin çiftlik kurma hayalinin gerçekçi hiçbir yanı yoktur. Hikâye, Büyük Buhran döneminde geçmektedir. George ve Lennie ise ellerinde hiç sermaye bulunmayan işçilerdir.
Romanı okurken her sayfasında hüznü hissedeceksiniz. Melankolik bir havası ve trajik bir finali vardır. Ancak yine de bu kısa roman kesinlikle bir trajediyi değil içinde hayallerin, hayal kırıklıklarının, umudun ve acının bir arada olduğu bir hikâyeyi bizlere anlatmaktadır. Bir nevi hayatın kendisini anlatmaktadır.