Kelime ve Kavram Açıklaması

 

Kömeren : Kayıtlarda Kümeören Köyü olarak yer almaktadır.
Nafer Pehlivan : Sivas-Şarkışla, Kızalcaaşla beldesinde yaşayan,  yöresinde Kör Nafer adıyla ünlenmiş eski güreşçilerden ve yörenin ileri gelenlerinden birisidir.
At Koşumlamak : Atı, arabayı çekmek için veya üzerine binecek şekilde gerekli eyer, sırtlık çekici, koruyucu giysilerle giydirmek
Eyer : Atın sırtına kayışlarla sabitlenen giysi
Tuluk : Hayvan derisinden dikilerek hazırlanan yoğurt, yağ dinlendirme ve saklama kabı
Kerpiç : Bağlanma özelliği kuvvetli  toprağın, çamur haline getirilip, samanla karıştırılarak kalıplarda dökülmesi, kurutulması ve tuğla gibi bir duvar örme aracı olarak hazırlanması ile elde edilen malzeme
Tırpan Biçmek : Arpa, buğday gibi ürünlerin toprak seviyesine iki üç cm mesafeden kesilmesi. Doğru kullanımı ekin biçmektir. Halk arasında tırpan biçmek olarak kullanılır.
Tırpan : Arpa, buğday vb yıllık bitkileri toprağa yakın seviyede biçmeye yarayan ahşapsaplı,  yarım yaya benzer  şekildeki  kesici alet
Çıngıl : Bakırdan yapılmış, 1-5 litre arasında küçük su veya yemek taşıma kabı.
Omaç : Özellikle bayat ekmeğin küçük parçalar halinde doğranarak yumurta ve yağla kızartılması ve üzerine çok az şeker atılması ile elde edilen bir çeşit yiyecek.
Tırpan Çekiçlemek : Oval başlıklı örs denilen bir çelik üzerinde tırpanın ucunun, yani kesici kısmının çekiçle dövülerek inceltilmesi ve keskinleştirilmesi işlemi
Masatlamak : Tırpanın kesici ağzının temizlenerek daha keskin hale gelmesini sağlayan zımpara yeteneğine sahip özel bir taşla tırpan ağzının dört beş kez işlem görmesi.
Tokaç : Çamaşırları döverek yıkamaya yarayan, ahşaptan yapılmış bir tarafı hafif geniş bir tarafı dar saplı araç.
Gilaburu : İç Anadolu ve özellikle Gemerek yöresinde yaygın yetişen, meyveleri turşu kurularak elde edilen, suyunun önemli yararlar sağladığı bilinen bir ağaççık türü
Pobuç ekmek : Anadoluda geleneksel olarak yapılan, tandırda pişirilen, 0,5-1 cm kalınlığında, 20-40 cm çaplı, dairesel görünümlü ekmek
Alaçık : Özellikle yazın insanların barındığı, bağ bekleme veya dinlenme, korunma amaçlı küçük yapı.
Çinik : Daha çok arpa, buğday gibi tahılların ölçülmesinde kullanılan 8 kg’lık demir kap
Pancar kırflamak : Topraktan yaprakları ile birlikte sökülen pancarın temizlenerek özellikle başındaki yeşillik kısmının gövdeden uzaklaştırılması işlemi
Horum : Kırflanmış, arabaya yüklenmek üzere hazırlanmış iki üç metre çaplı pancar öbeği
Dirgen : İki metre civarında ahşap sapı olan, bir el gibi pancarı kolayca kavrayan, bir dolduruşta 3-10 kg’a kadar pancar atabilen, dört-beş demir parmaklı sade bir alet
Yatnak : Dam, evlik, samanlık gibi adlarla anılan toprak damlı binalarda taşıyıcı ağaçların (hezen, güdük vb.) üzerine enine konulacak 50-100 cm boyunda kısa taşıyıcı ahşap elemanlar
Heybe : At ve eşek gibi hayvanların üzerine konulan ve iki gözü bulunan, özel olarak dokunmuş, yük taşımaya yarayan araç.
Dana : Buzağının büyüğü, genelde 3-4 aylıktan sonraki hali.
Düve : İnekliğe geçiş aşamasındaki dişi mal, ilk doğumdan sonra inek unvanını alır.
Mal : Karışık hayvanlar topluluğu.
Örk : Zemine çakılan bir ucuna ip, halat veya zincir bağlanan 20-50 cm uzunluğunda demir kazık.
Örkleme : Hayvanların yayılmak veya beklemek üzere bir alanda tutulması amacıyla,  boğazlarına geçirilen uzun bir zincirle ve bir örk aracılığıyla toprak zemininde uygun bir yere sabitlenmesi işlemi.
Sıpa : Eşeğin yavrusu

 

Check Also

Ali Gardaş/Resimler